Enkele nuttige Unix commando's

Gebruikte afkortingen in dit dokument	4. Allerlei commando's
1. Beheer van bestanden en directories	5. Netwerk-georiënteerde opdrachten
2. Printen	6. Redirection, zoekpatronen, e.a.
3. Procesbeheer	7. Software

Gebruikte afkortingen in dit dokument

`Ctrl-x`	houd de Control-toets ingedrukt en druk op toets `x`
`d`	directory
`f`	file
`n`	nummer
`[ ]`	optioneel argument
`...`	lijst van argumenten

1. Beheer van bestanden en directories

`pwd`	laat zien in welke directory je zit
`ls`	geef een lijst van files in de huidige directory
`ls d`	geef een lijst van files in de directory `d`
`ls -l [f...]`	geef een lijst van files met details
`ls -a [d] [f...]`	geef een lijst van alle files (inclusief bestanden beginnend met een punt .)
`ls -F [d] [f...]`	geef een lijst van files, met een `/` achter directories en een `*` achter executeerbare bestanden (programma's)
`mkdir d`	maak een nieuw directory `d`
`rmdir d`	verwijder de lege directory `d`
`cd`	ga naar je home directory
`cd d`	ga naar directory `d`
`cp f1 f2`	kopieer file `f1` naar `f2`
`mv f1 f2`	verander filenaam van `f1` in `f2`
`mv f1 [f2...] d`	verplaats file `f1`, etc., naar directory `d`
`rm f`	verwijder file `f`
`rm -R d`	verwijder de directory `d` inclusief alle bestanden en subdirectories. let op: er wordt niet om bevestiging gevraagd en terughalen is niet mogelijk!
`chmod mode f`	verandert de permissies (`mode`) van file `f` wat betreft read/write/execute voor jezelf (user), andere studenten (group) en de rest van de wereld (all)
`more f`	toon inhoud van file `f` scherm voor scherm

Nuttige tip: de Tab-toets maakt namen van bestanden en dus ook directories af voor zover mogelijk als ze nog maar gedeeltelijk zijn ingetypt.

Nuttige tip: met de pijltje-omhoog-toets kun je het vorige commando terughalen. Door meerdere malen op pijltje-omhoog en op de pijltje-omlaag-toets te drukken kun je wisselen tussen oude commando's die nog veranderd kunnen worden.

2. Printen

`lpr -P printer f`	druk bestand `f` af op `printer`
`lpq -P printer`	geef lijst van te printen files in wachtrij en job id van print jobs op `printer`
`lprm -P printer n`	verwijder printopdracht met job id `n` op `printer`

Printers: De namen van de printers voor studenten zijn sl1 in Euclides en sl2 in de Diamantslijperij.

3. Procesbeheer

`Ctrl-c`	onderbreek het lopende proces
`Ctrl-z`	zet het lopende proces in de achtergrond
`commando&`	voer het `commando` in de achtergrond uit
`bg [%n]`	hervat het proces (job `n`) in de achtergrond
`fg [%n]`	hervat het proces (job `n`) in de voorgrond
`ps`	print status van processen (o.a. job id)
`ps -u gebruiker`	print status van alle processen van genoemde gebruiker
`kill n`	beeindig het proces `n`
`kill -9 -1`	beeindig onvoorwaardelijk alle processen (alleen voor een noodgevallen te gebuiken)

4. Allerlei commando's

`passwd`	verander van password
`man commandonaam`	bekijk de handleiding (manual) voor genoemd commando
`man -k sleutelwoord`	doorzoek de hulppagina's op het opgegeven `sleutelwoord`
`locate patroon`	zoek files met het `patroon` in hun filenaam op het systeem
`alias name1=name2`	maak alias `name1` voor commando `name2` Permanente aliases kunnen in de file `.aliases` worden gezet
`quota -v gebruiker`	laat voor genoemde gebruiker de diskquota zien en hoeveel diskruimte in gebruik is.
`gzip f1 [f2...]`	comprimeer file(s) in één bestand in gzip-formaat
`gunzip f`	pak archiefbestand van gzip-formaat uit
`tar cf tarfile f1 [f2...]`	comprimeer file(s) in één bestand in tar-formaat
`tar xf f`	pak archiefbestand van tar-formaat uit

Nuttige tip: met de linkermuisknop kun je iets van het scherm kopiëren, bijvoorbeeld de lokatie van een bestand wat je met locate hebt gevonden. Het gekopieerde gedeelte kan je weer ergens plakken met je middelste muisknop. Ook zitten er links op je toetsenbord knoppen voor copy/paste/cut etc.

5. Netwerk-georiënteerde opdrachten

`rwho`	laat zien wie er op welke computers zijn ingelogd
`finger gebruiker`	geef informatie over genoemde gebruiker
`rlogin computernaam`	log (remote) in op genoemde computer
`rlogin -l gebruiker computernaam`	log (remote) in als genoemde gebruiker op genoemde computer
`logout`	eindig terminal sessie
`write gebruiker`	stuur genoemde gebruiker een boodschap
`mesg n`	blokkeer ontvangst van boodschappen
`mesg y`	maak ontvangst van boodschappen mogelijk
`talk gebruiker`	praat online met genoemde gebruiker
`telnet computernaam`	start een terminal-sessie op genoemde computer
`ftp computernaam`	(file transfer protocol) start een ftp-sessie op genoemde computer om bestanden tussen de computer waarop je momenteel werkt (bijvoorbeeld thuis) en genoemde computer heen en weer te kunnen versturen. Verstuur tekstbestanden in ASCII-mode en andere bestanden in binaire mode (met het commando `bin` in ftp). Commando's zijn `put` voor verzenden en `get` voor ontvangen.

Nota bene:

alles wat in de directory ~/public_html/ staat, is je home page op jet World Wide Web, te bereiken op http://www.wins.uva.nl/~gebruiker/, waarin gebruiker jouw loginnaam is. Er wordt als startpunt gezocht naar het bestand ~/public_html/index.html
informatie over inbellen met een modem kun je vinden op http://www.ic.uva.nl/uvainbel/

6. Redirection, zoekpatronen e.a.

met > kun je de uitvoer van een commando naar een bestand sturen i.p.v. het scherm, bv. ls > bestand zorgt ervoor dat de uitvoer van ls in het bestand bestand komt.
met < kun je een bestand als invoer voor een commando gebruiken.
met | kun je de uitvoer van een commando als invoer voor een ander commando gebruiken, bv. ls | more zorgt ervoor dat je de uitvoer van ls per scherm kunt bekijken.
grep zoek_patroon geeft de regels weer waarin zoek_patroon voorkomt, grep wordt meestal in combinatie met andere commando's gebruikt, bv. rwho | grep gebruiker om te zien of gebruiker is ingelogd
een zoekpatroon is een reeks tekens, waarin *, ? en [] een speciale betekenis hebben:
- * staat voor een willekeurige reeks tekens
- ? staat voor één willekeurig teken
- uit tekens die tussen [] staan wordt voor één van die tekens gekozen
Bijvoorbeeld ls [ab]*.??? geeft een lijst van alle bestanden die beginnen met een a of een b en eindigen met een punt (.) gevolgd door drie willekeurige tekens. Dit is ook zeer bruikbaar voor bestandsbeheer (bv. cp * ~ kopieert alles uit de directory waar je inzit naar je home directory).

7. Software

`softpkg -l`	geef een lijst met beschikbare softwarepakketten op het systeem. Een pakket is bruikbaar als de naam is opgenomen in de file `.pkgrc` in je home directory
`netscape`	start de Netscape Communicator waarmee je over internet kunt surfen, email kunt versturen, news kunt lezen etc.
`ispell f`	laat (Engelstalige) spelling-checker los op woorden uit file `f`
`xemacs [f]`	start Emacs fullscreen editor onder X Windows gebruiksomgeving (en open file `f` )
`vi [f]`	start vi fullscreen editor (en open file `f`)
`xv [f]`	start xview voor tonen van beeldmateriaal (in file `f`)
`gv f`	start ghostview voor tonen van PostScript file `f`
`gs f`	start ghostscript voor tonen van PostScript file `f`
`acroread f`	toon inhoud van PDF-file `f` in Acrobat reader
`xdvi f`	toon inhoud van dvi-file `f`
`dvips f`	zet inhoud van dvi-file `f` om naar PostScript formaat
`mathematica [f]`	start computeralgebra-systeem Mathematica (en open notebook `f`)
`xmaple [f]`	start computeralgebra-systeem Maple (en open worksheet `f`)

Varia:

pine is een makkelijk te gebruiken emailprogramma, een goed alternatief voor Netscape als je vanuit verschillende systemen met bijvoorbeeld telnet inlogt (moet in je .pkgrc worden gezet)
andere veelgebruikte emailprogramma's zijn mail, mutt, elm, en mailtools van gebruiksomgevingen
latex, tex is een veelgebruikte opmaaktaal voor wetenschappelijke teksten waarin wiskundige symbolen voorkomen, zie bijvoorbeeld http://www.wins.uva.nl/cng/documentation/TeX/